BC trung tính (neutrophil)

Gọi là BC trung tính là vì trong tế bào chất chứa nhiều bọng (hạt) nhỏ không bắt màu thuốc nhuộm kiềm hay axit, nhân tế bào có cấu tạo nhiều thùy

• Có khả năng thực bào mạnh

• Trên bề mặt có chứa các thụ thể dành cho lectin, Fc, C3b của bổ thể C3

• Trong bọng chứa các enzym myeloperoxitaz, Lyzozym, hydrolaz axit (ví dụ β-glucuronidaz, photphataz), peptit dạng cation (defensin).

• Có các bọng nhỏ chứa lactoferrin, lyzozym, histaminaz.

• BC trung tính cũng tiết ra các sản phẩm khác: như cytokin [IL-1, -6, -8, TNF-α, yếu tố kích thích quần lạc-(CSF), IFN-α], leukotrien [LTC4, LTD4, LTE4 (SRS)], prostaglandin (PGE2), yếu tố hoạt hóa tiểu cầu (PAF).

Khả năng giết của thực bào

ĐTB và BC trung tính đều có khả năng tiết ra các chất diệt khuẩn theo hai cơ chế: phụ thuộc oxy và không phụ thuộc oxy.

Cơ chế phụ thuộc oxy bao gồm:

(1) O₂^{oxitaz màng} 2O₂^- (superoxit)

(2) 2O₂^- + 2H^{+ superoxitaz, dismutaz} H₂O₂ + ¹O₂ (singlet oxy)

(3) H₂O₂ + O₂^- OH + OH^- + ¹O₂ (oxy đơn gốc hydroxyl)

(4) H₂O₂ + Cl­­^- (hoặc I^-) ^{myeloperoxitaz} OCl^- (hoặc OI^-) + H₂O (OCl^- = hapohalite)

(5) OCl^- +H₂O₂¹O₂ + Cl^- + H₂O

Oxit nitơ là hợp chất gây độc tế bào khác được tạo thành từ cơ chất là L-acginin và O₂ với sự xúc tác bởi syntetaz của oxit nitơ.

2 acginin + 2O₂ + 3NADPH + 3H⁺ 2citrulin + 2NO + 2HCl + 3NADP^-

Cơ chế không phụ thuộc oxy bao gồm

• Lyzozym

• Các sản phẩm của lyzoxom (protein dạng cation như defensin, serprocidin), hydrolaz

• Lactoferrin

• Proteaz trung tính

Vai trò của ĐTB và BC trung tính có thể tóm tắt như sau:

1. Có khả năng thực bào
2. Tiết ra các chất hóa học trung gian để diệt khuẩn và gây viêm
3. Các tế bào này khi nhận được tín hiệu hóa học (các chất hóa ứng động) sẽ tập trung ở ổ nhiễm để gây viêm.
4. Nhận diện tế bào đích nhờ các thụ thể bề mặt dành cho Fc của KT, lectin và C3b.
5. Tiêu diệt vi khuẩn nhờ tạo thành phagolyzoxom hoạt hóa cơ chế diệt phụ thuộc và không phụ thuộc oxy

Bạch cầu ưa kiềm (basophil leukocyte)

Tế bào có tỷ lệ thấp (0-2%) trong máu. Trong sinh chất chứa các hạt khác nhau về kích thước bắt màu thuốc nhuộm kiềm (xanh metylen). Các hạt này chứa các amin hoạt mạnh. Các chất này được giải phóng ra ổ viêm và vị trí xảy ra quá mẫn. Trên bề mặt tế bào kiềm có các thụ thể dành cho Fc của IgE. Về mặt miễn dịch học tế bào kiềm giống như tế bào mast.

Bạch cầu ưa axit (eosinophil leukocyte)

Có trong máu ngoại vi chiếm 1-5% tổng số bạch cầu (ở người Việt là 6-10%). Trong tế bào chất chứa các hạt bắt màu thuốc nhuộm axit (eosin). Khi bị nhiễm ký sinh (giun, sán) hoặc khi bị dị ứng thì số lượng BC axit tăng lên.

BC ưa axit được hấp dẫn bởi các chất hóa ứng động [C5a, ECF (eosinophil chemotactic factor do tế bào mast tiết ra] đi đến nơi có KN. Trên bề mặt BC axit có các thụ thể dành cho Fc của IgE hoặc IgG và C3b. Các KT và C3b lại gắn với KN trên bề mặt ký sinh (giun, sán). BC axit được hoạt hóa, tiết các chất hóa học trung gian để tiêu diệt vật ký sinh

Các sản phẩm của BC ưa axit

• Có nhiều hạt đặc hiệu chứa protein chính, protein dạng cation, neurotoxin, peroxitaz.
• Các hạt nhỏ chứa các enzym aryl sulphataz, photphataz.
• Các chất hóa học trung gian gồm: H₂O₂, superoxit, leukotrien (LTB₄, LTC₄), prostaglandin (PGE2), yếu tố hoạt hó tiểu cầu; các cytokin (ví dụ IL-1α, -3, -5, -6, -8), yếu tố kích thích quần lạc của tế bào hạt và ĐTB (GM-CSF-granulocyte-macrophage colony-stimulating factor), yếu tố hoại tử ung thư α (TNF-α); các enzym histaminaz, photpholipaz và β-glucuronidaz.