Dữ liệu mở (Open Data) là gì?
Bất kỳ dữ liệu nào được tạo ra, lưu trữ, thu thập, phát hành bởi Nhà nước, các cơ quan chuyên trách, chính quyền địa phương trong các hoạt động hành chính hoặc liên quan đến các quyết định đưa ra của mình đều có giá trị sử dụng không những cho cơ quan, tổ chức tạo lập ra nó mà còn có thể mở ra, chia sẻ cho các cơ quan đơn vị khác hặc cộng đồng sử dụng. Dữ liệu có thể bao gồm những thông tin địa lý, môi trường, sức khoẻ cộng đồng, giáo dục, những thống kê định kỳ, những thư mục, các danh sách, các số liệu về ngân sách đầu tư, chi tiêu, ... Chúng được lưu trữ dưới rất nhiều trạng thái khác nhau và được giữ trong các kho dữ liệu riêng biệt của mỗi cơ quan tổ chức. Gần như không tồn tại các liên kết giữa những kho dữ liệu này cho phép tổng hợp các thông tin, dữ liệu khác nhau.
Dữ liệu mở nhắm đến việc xây dựng một hệ thống pháp luật về quyền khai thác, phân phối sử dụng, một nền tảng công nghệ, tiêu chuẩn kỹ thuật đảm bảo cho cá nhân, tập thể cộng đồng xã hội có thể truy cập và sử dụng tự do các dữ liệu nêu trên mà không có bất cứ một hạn chế hay giấy phép đặc biệt nào. Có thể hình dung như là một cổng thông tin hợp nhất, nơi có đầy đủ danh mục và dữ liệu của tất cả các kho lưu trữ Dữ liệu mở khác nhau. Chúng được sắp xếp, tổ chức một cách hệ thống và thường xuyên được cập nhật, bổ sung.
Theo Định nghĩa mở (Open Definition):
Dữ liệu mở (Open data) là dữ liệu có thể được bất kỳ ai tự do sử dụng, sử dụng lại và phân phối lại, chỉ yêu cầu phải ghi nhận nguồn và chia sẻ tương tự
Tính năng (đặc tính) của dữ liệu mở
Tính năng quan trọng của Dữ liệu mở là khả năng tiếp cận và sẵn sàng sử dụng như là các yêu cầu về dữ liệu mà máy có thể đọc được. Các tính năng chính của sự mở là:
Tính sẵn sàng và sự truy cập: Dữ liệu phải là sẵn sàng một cách tổng thể và không nhiều hơn chi phí tái sinh hợp lý, được tải về qua Internet. Dữ liệu đó cũng phải là sẵn sàng ở dạng thuận tiện và có khả năng tùy biến được.
Tái sử dụng và phân phối lại: Dữ liệu đó phải được cung cấp theo các điều khoản cho phép sử dụng lại và phân phối lại, bao gồm cả việc trộn lẫn với các tập hợp dữ liệu khác.
Sự tham gia toàn cầu: Mọi người phải có khả năng sử dụng, sử dụng lại và phân phối lại. Không có sự phân biệt giữa các lĩnh vực của đời sống hoặc giữa con người hoặc các nhóm người. Ví dụ, không được phép có các hạn chế “phi thương mại” làm cản trở sử dụng 'thương mại', hoặc các hạn chế sử dụng cho các mục đích nhất định (kiểu như hạn chế chỉ được sử dụng trong lĩnh vực giáo dục).
Lợi ích của việc Dữ liệu mở
- Cho phép Chính phủ điều hành giúp đưa ra những sáng tạo trong kinh doanh, dịch vụ cung cấp giá trị xã hội và thương mại:
+ Là chìa khóa để nâng cao chất lượng dịch vụ và cuộc sống.
+ Đẩy nhanh tiến độ lan truyền các dịch vụ kỹ thuật số trên web và nền tảng di động.
+ Trao quyền và thu hút sự tham gia của người dân.
+ Là đầu vào cho nghiên cứu và giáo dục.
- Giúp Chính phủ cải thiện được tính minh bạch và công khai vì người dân luôn có được các thông tin cần thiết để có thể so sánh và đối chiếu; cho phép tiếp cận thông tin, dữ liệu chính là tạo ra điều kiện thuận lợi nhất cho người dân thực hiện quyền dân chủ và tham gia quản lý.
- Giúp làm giảm chi phí và tăng hiệu quả hoạt động cho các cơ quan Nhà nước, các tổ chức, Doanh nghiệp và công dân, cụ thể:
+ Để giải quyết một vấn đề mang tính đa ngành, cần phải thu thập đầy đủ những dữ liệu, thông tin cần thiết từ tất cả các ngành liên quan, do đó sẽ phải cần rất nhiều người, đồng thời phải thực hiện hàng loạt những cuộc liên lạc và trao đổi. Khi có Dữ liệu mở thì các vấn đề này đều được giải quyết nhanh chóng, kịp thời và chính xác.
- Các dữ liệu được công khai sẽ được xử lý, phân tích bởi các trường đại học, các nhà khoa học, các công ty, các nhà phát triển ứng dụng, các nhà báo, để tạo ra các ứng dụng, dịch vụ mới có giá trị cao, ví dụ như các ứng dụng về du lịch, về giao thông, về tìm kiếm dịch vụ, từ đó tạo động lực cho sự phát triển kinh tế và khoa học.
- Các cơ quan, tổ chức, Doanh nghiệp và công dân có thể sử dụng dữ liệu của chính phủ, cải thiện kết quả nghiên cứu, cải tiến công việc.
Nội dung trên được trích dẫn từ báo cáo tổng quan về dữ liệu mở do nhóm nghiên cứu gồm các chuyên gia về chính sách, về CNTT và truyền thông, Dữ liệu mở, tài nguyên giáo dục mở thực hiện trong khuôn khổ đề án nghiên cứu về dữ liệu mở do Viện CNPM và Nội dung số, Bộ TT và TT thực hiện.
