Các phép toán trên kiểu số

Các phép toán này rất gần gũi với chúng ta, do chúng ta sử dụng chúng hằng ngày trong đời sống.

Một Số Hàm Số

Dưới đây là một số hàm được Pascal thiết kế sẵn. Người sử dụng có thể gọi và sử dụng chúng mà không cần phải khai báo unit qua câu khai báo USES.

Các phép toán logic

Các phép toán logic, toán hạng của nó phải là một kiểu Boolean. Toán hạng cũng như các kết quả của phép toán chỉ nhận 1 trong 2 giá trị: hoặc là TRUE hoặc là FALSE (không có giá trị khác).

Các toán tử logic tác động lên kiểu Boolean, cho kết quả là kiểu Boolean AND (và), OR (hoặc), XOR, NOT (phủ định). Sau đây là bảng chân trị của các toán tử này.

Các phép toán lôgic còn áp dụng được cho kiểu số nguyên, trên cơ sở biểu diễn nhị phân của số nguyên đó. Ví dụ xét hai số nguyên X và Y lần lượt bằng 10 và 22, thuộc kiểu byte. Biểu diễn nhị phân của X là 0000 1010 và của Y là 0001 0110. Khi đó phép toán được thực hiện theo thứ tự từng bit như sau:

X 0 0 0 0 1 0 1 0

Y 0 0 0 1 0 1 1 0

X AND Y 0 0 0 0 0 0 1 0

Vậy (10 AND 22) cho kết quả là 2

X 0 0 0 0 1 0 1 0

Y 0 0 0 1 0 1 1 0

X OR Y 0 0 0 1 1 1 1 0

Vậy (10 OR 22) cho kết quả là 30

X 0 0 0 0 1 0 1 0

Y 0 0 0 1 0 1 1 0

X XOR Y 0 0 0 1 1 1 0 0

Vậy (10 XOR 22) cho kết quả là 28

Còn có hai phép toán bit nữa là SHIFT LEFT và SHIFT RIGHT, lần lượt được kí hiệu là SHL và SHR. Phép toán SHL làm đẩy các bit lên một số vị trí về bên trái và thêm các giá trị 0 vào các bit tận cùng bên phải. Cú pháp:

<Biểu thức nguyên> SHL <sốbit>

Ví dụ:

X 0 0 0 0 1 0 1 0

X SHL 1 0 0 0 1 0 1 0 0 {Đẩy về bên trái 1 bit}

X SHL 2 0 0 1 0 10 0 0 {Đẩy về bên trái 2 bit}

Vậy (10 SHL 1) cho kết quả 20

(10 SHL 2) cho kết quả 40

Thực hiện tương tự đối với phép toán SHR

Lệnh gán

Lệnh gán dùng để gán giá trị của một biểu thức vào một biến. Giá trị biểu thức khi tính xong sẽ được gán vào biến. Phép gán được thực hiện theo thứ tự từ phải qua trái. Dưới đây là cú pháp và ví dụ về lệnh gán.

Cú pháp: <Tên biến> := <Biểu thức>

Program LenhGan;

Tại vị trí này biến x có giá trị là 1. Biến y có giá trị là 2 trước khi thực hiện phép gán, và có giá trị 3 sau khi thực hiện phép gán.Var x, y, z: Integer;

Begin

x := 1;

y := 2;

Z có giá trị là 4 sau khi thực hiện phép gán y:=y+x;

z := x + y;

End.

Chú ý

• Khi một giá trị gán cho biến, nó sẽ thay thế giá trị cũ mà biến đã lưu giữ trước đó (biến sẽ nhận giá trị mới).
• Trong lệnh gán, biểu thức ở bên phải và biểu thức ở bên trái phép gán phải cùng kiểu dữ liệu. Nếu không sẽ có thông báo lỗi “Type Mismatch” khi biên dịch chương trình.
  Thực ra không nhất thiết như thế. Một số trường hợp gọi là type casting có thể xảy ra. Trong trường hợp trên nếu biến z kiểu Real thì biểu thức gán z:=x+y; vẫn chấp nhận được.

Lệnh viết dữ liệu ra màn hình

Để xuất dữ liệu ra thiết bị (mặc định là viết dữ liệu ra màn hình) Pascal có 3 mẫu viết sau:

• Write(Mục1, Mục2,…, MụcN);
• Writeln(Mục1, Mục2,…, MụcN);
• Writeln;

Trong đó Mục1, Mục2,…,MụcN là các mục cần viết (cần đưa ra màn hình). Có thể là một trong các loại dưới đây.

• Biến Write( i, j );
• Biểu thức Write( -c / (2*a) );
• Hằng Write( PI );
• Giá trị kiểu vô hướng chuẩn Write( 19, 29, True, ’a’ );
• Một chuỗi văn bản Write( ‘How are you?’ );

Thủ tục Writeln; dùng để xuống dòng. Lệnh Writeln(Mục1, Mục2,…,Mụcn); làm việc đơn giản là đặt con trỏ xuống đầu dòng tiếp theo. Do đó lệnh này tương đương với lệnh hợp thành: Begin Write(Mục1, Mục2,…,Mụcn); Writeln; End;

• Viết kiểu số nguyên

• Viết không qui cách: Các số nguyên sẽ được viết ra với số chỗ đúng bằng với số chữ số mà nó cần có.

Ví dụ:

Var i: Integer;

Begin

i := 123;

Writeln( i );

Write(-234567);

End.

• Viết có qui cách: Ta bố trí số chỗ cố định để viết số nguyên, bằng cách thêm dấu hai chấm (:) theo sau là số chỗ để viết. Máy sẽ bố trí viết số nguyên từ phải sang trái (canh phải), nếu thừa sẽ để trống bên trái.

Ví dụ:

Begin

i := 123;

Writeln( i :10);

Write(-234567:10);

End.

• Viết kiểu số thực

• 

  Viết không qui cách: Số viết ra sẽ biểu diễn theo dạng dấu chấm động. Trong ví dụ dưới đây 2.7000000000E+01 chính là 2.7* 10 ⁺⁰¹

Ví dụ:

Var i: Real;

Begin

i := 27;

Writeln( i );

Write(3.14);

End.

• Viết có qui cách: Ta bố trí số : số chỗ cố định để viết số : số chỗ cho phần lẽ (thập phân). Máy sẽ bố trí viết số nguyên từ phải sang trái (canh phải), nếu thừa sẽ để trống bên trái.

Ví dụ:

Var i: Real;

Begin

Writeln( i :10:2);

Write(3.14:10:1);

End.

Lệnh đọc dữ liệu từ bàn phím

Là lệnh gán giá trị cho biến, giá trị này được nhập từ bàn phím khi chạy chương trình. Có 3 dạng như sau:

• Read(Biến1, Biến2,…, BiếnN);
• Readln(Biến1, Biến2,…, BiếnN);
• Readln;

Các cụm dữ liệu gõ từ bàn phím cho các biến được phân biệt với nhau bằng cách gõ phím khoảng trắng (Space Bar) ít nhất một lần (hoặc Enter). Kết thúc việc gán bởi phím Enter.

Read

Readln; là lệnh không đọc gì cả, chỉ chờ ta gõ phím Enter. Người dùng thường dùng Readln cuối chương trình trước End. để khi chương trình chạy xong, màn hình dừng lại cho ta xem, gõ Enter để về chế độ soạn thảo. Nói chung là khi gặp lệnh Readln; thì chương trình ngừng lại, đợi ta gõ Enter thì chương trình thực thi tiếp. Ta thường phải kết hợp giữa lệnh Write và Readln để việc nhập liệu rõ ràng.