Khái niệm đạo đức mới.

Đạo đức là một phạm trù lịch sử. Mỗi hình thái kinh tế xã hội đều có những chuẩn mực đạo đức phù hợp. Khi hình thái kinh tế xã hội thay đổi thì những chuẩn mực đạo đức cũ cũng dần dần mất đi nhường chỗ cho những chuẩn mực đạo mức mới. Trong thời đại ngày nay, đạo đức mới là đạo đức cách mạng của giai cấp công nhân, đạo đức cộng sản chủ nghĩa, đỉnh cao của đạo đức trong lịch sử xã hội loài người.

Đấu tranh xóa bỏ mọi sự khác biệt giai cấp mâu thuẫn giai cấp, xây dựng xã hội công bằng dân chủ, văn minh là tư tưởng cao nhất của giai cấp vô sản. Đạo đức cộng sản phản ánh những lợi ích căn bản của giai cấp mình trong cách mạng vô sản, nó cũng là vũ khí tinh thần mạnh mẽ của giai cấp này sử dụng để xóa bỏ xã hội cũ, xây dựng xã hội mới. Đây là lần đầu tiên và lần cuối cùng đạo đức của một giai cấp lao động trở thành đạo đức cách mạng và chiếm địa vị thống trị trong đời sống đạo đức của xã hội. Nó thực hiện bước phủ định của phủ định, hình thành một vòng khâu phát triển làm nên bước tiến bộ toàn diện của đạo đức.

Chính vì khái niệm đạo đức cộng sản hoàn toàn mới trong lịch sử xã hội, nó đối lập với đạo đức của giai cấp bóc lột và cũng khác với đạo đức của những người sản xuất nhỏ khác. Xét về bản chất và theo Lênin, đạo đức mới là những gì góp phần đoàn kết tất cả những người lao động xung quanh giai cấp vô sản đang sáng tạo ra xã hội mới xã hội cộng sản chủ nghĩa.

Vai trò của đạo đức mới.

Với thắng lợi bước đầu của việc giành được chính quyền, giai cấp công nhân xác lập địa vị thống trị về chính trị của mình và dùng địa vị đó xác lập thống trị về kinh tế, văn hóa và tư tưởng.

Mỗi bước thắng lợi của sự nghiệp xây dựng xã hội mới – Xã hội xã hội chủ nghĩa là mỗi bước khẳng định địa vị thống trị của giai cấp công nhân về kinh tế, chính trị, tư tưởng, văn hóa, trong đó có đạo đức mới. Đạo đức cộng sản dần dần khẳng định đại vị thống trị của mình trong đời sống đạo đức xã hội và là vũ khí tinh thần của giai cấp công nhân trong quá trình xây dựng xã hội mới.

Vai trò của đạo đức mới thể hiện ở những nội dung sau:

Thứ nhất, Các lý tưởng và nguyên tắc đạo đức cộng sản là cơ sở để các đảng Macxit và chính quyền nhà nước vô sản hoạch định chiến lược, sách lược, chính sách kinh tế, chính sách văn hóa – tư tưởng. Ở đây đạo đức và chính trị đều có chung mục đích là khẳng định lợi ích của giai cấp công nhân. Kết quả là đạo đức cộng sản theo một ý nghĩa nhất định, nó vừa mang tính chất chính trị vừa mang tính pháp quyền.

Thứ hai, đạo đức cộng sản đã nhân đạo hóa một cách phổ biến mọi quan hệ xã hội nhờ tính phổ biến của các giá trị nhân đạo của mình. Dù trong thời kỳ đấu tranh giành chính quyền, hay trong thời kỳ xây dựng xã hội mới – xã hội xã hội chủ nghĩa, hành vi của giai cấp vô sản đều nhằm mục đích cao cả là giải phóng mình và giải phóng các loại người. Bời vì, giai cấp vô sản, muốn giải phóng mình giải phóng cả nhân loại; muốn một người được tự do thì mọi người phải được tự do. Ở đây nền kinh tế xã hội chủ nghĩa là sự thống nhất về chính trị, tinh thần và đạo đức trong các giai cấp và tầng lớp xã hội là cơ sở quy định tính phổ biến của các giá trị nhân đạo trong xã hội. Mặt khác, nội dung nhân đạo của đạo đức cộng sản còn là tư tưởng về con đường và phương thức của sự khẳng định sự tồn tại, hạnh phúc và phát triển tự do của con người.

Đạo đức cộng sản xâm nhập vào các tầng lớp xã hội, các lĩnh vực hoạt động xã hội tạo nên hai kết quả:

+ Thứ nhất là sự hoàn thiện cấu trúc đạo đức của cá nhân, các tập thể lao động công tác và chiến đấu.

+ Thứ hai là sự điều chỉnh, điều tiết đạo đức có tính thống nhất trên phạm vi toàn xã hội. Sự phản ánh điều chỉnh đạo đức mạng tính tự giác, tự nguyện và tự do.

Ở đây Đảng và Nhà nước của giai cấp vô sản là chủ thể giáo dục động viên lãnh đạo toàn thể nhân dân lao động và các tầng lớp tiến bộ khác tham gia vào phong trào cách mạng. Đạo đức mới bao giờ cũng mang tính tự giác có tổ chức, có kế hoạch và có tính pháp lệnh. Điều đó bảo đảm cho các giá trị đạo đức mới tồn tại phổ biến trong đời sống xã hội đang gặp khó khăn và thử thách nghiêm trọng. Thế giới quan và đạo đức tư sản đã ảnh hưởng khá rõ nét trong đời sống tinh và đạo đức ở các nước xã hội chủ nghĩa. Ở nước ta, trong quá trình đổi mới cơ chế hiện nay, do tác động của kinh tế thị trường, bên cạnh mặt tích cực đã xuất hiện những hiện tượng “đánh mất giá trị đạo đức”. Đạo đức mới vừa phải đấu tranh với các thế hệ đạo đức khác, vừa phải đấu tranh tự đổi mới, tự khẳng định vai trò của mình trong điều kiện mới.