Chương 5: Những lĩnh vực ứng dụng tiềm năng của DePIN

Đỗ Ngọc Minh
Đỗ Ngọc Minh
Tác giả
Cập nhật: 18/06/2025

“Nếu Web1 kết nối thông tin, Web2 kết nối con người, thì DePIN sẽ kết nối chính hạ tầng của thế giới.”

DePIN – viết tắt của Decentralized Physical Infrastructure Networks – là câu trả lời của Web3 cho câu hỏi: Làm sao để hạ tầng vật lý cũng có thể được sở hữu, vận hành và thưởng phạt theo cách phi tập trung?

Không chỉ là một khái niệm công nghệ, DePIN là nền tảng cho làn sóng đổi mới trong hàng chục ngành công nghiệp – từ viễn thông, lưu trữ dữ liệu, điện toán, bản đồ, cảm biến môi trường, đến năng lượng tái tạo, vận tải và cả AI.

5.1 Các tiêu chí lựa chọn ngành phù hợp với DePIN

Không phải ngành nào cũng phù hợp để "phi tập trung hóa" hạ tầng. Các lĩnh vực tiềm năng thường hội đủ những điều kiện sau:

Tiêu chí Ý nghĩa Ví dụ ngành phù hợp
1. Hạ tầng phân tán Có thể chia nhỏ, triển khai ở nhiều nơi, không cần trung tâm hóa WiFi, cảm biến môi trường, solar panel
2. Nhu cầu rộng khắp Người dùng phân bố đều, nhu cầu cao Internet, GPS, bản đồ, dữ liệu thời tiết
3. Khó mở rộng theo kiểu truyền thống Mô hình tập trung bị giới hạn bởi chi phí hoặc pháp lý 5G, GPU cloud, năng lượng vi mô
4. Có thể đo đạc và định lượng đóng góp Có dữ liệu đầu vào để ghi nhận hoạt động mạng số lượt kết nối, băng thông, thời lượng hoạt động
5. Khuyến khích kinh tế bền vững bằng token Token hóa phải khớp với giá trị thực tế tạo ra trả phí bằng stablecoin, giảm phát token theo thời gian

 

5.2 Nhóm ngành “hạ tầng cốt lõi”: nền móng kết nối và xử lý

5.2.1 Mạng viễn thông phi tập trung

  • Vấn đề: Viễn thông truyền thống cần CAPEX cực lớn, đặc biệt ở vùng sâu vùng xa.

  • DePIN giải pháp: Người dân triển khai thiết bị nhỏ (e.g. 5G hotspot), nhận thưởng khi có người dùng thật kết nối.

  • Dự án tiêu biểu: Helium Mobile, Pollen Mobile, Grass.

5.2.2 Lưu trữ dữ liệu phân tán

  • Vấn đề: Dữ liệu cá nhân và doanh nghiệp ngày càng tập trung ở các hyperscaler (AWS, Google).

  • DePIN giải pháp: Ai cũng có thể đóng góp ổ cứng, trở thành một phần của mạng lưu trữ.

  • Dự án tiêu biểu: Filecoin, Arweave, Storj.

5.2.3 Điện toán và AI phi tập trung

  • Vấn đề: Chi phí thuê GPU rất cao, nguồn lực tính toán AI bị kiểm soát bởi Big Tech.

  • DePIN giải pháp: Cá nhân/chủ phòng net chia sẻ GPU rỗi, được thưởng khi hoàn thành job AI hoặc inference.

  • Dự án tiêu biểu: Render Network, Akash, Bittensor, Gensyn.

5.3 Nhóm ngành “dữ liệu cảm biến”: đo thế giới thực

5.3.1 Cảm biến môi trường và thời tiết

  • Vấn đề: Thiếu dữ liệu địa phương hóa để dự báo thời tiết, phát hiện ô nhiễm.

  • DePIN giải pháp: Triển khai mạng lưới cảm biến chất lượng không khí, nhiệt độ, ánh sáng, độ ẩm tại từng hộ dân.

  • Dự án tiêu biểu: WeatherXM, PlanetWatch, AirQo (trong tương lai có thể token hóa).

5.3.2 Bản đồ và định vị phi tập trung

  • Vấn đề: Dữ liệu bản đồ bị kiểm soát bởi vài công ty, khó cập nhật liên tục, thiếu vùng phủ ở các nước đang phát triển.

  • DePIN giải pháp: Người dùng thu thập hình ảnh từ camera xe/mũ bảo hiểm, GPS logs; hệ thống dùng AI xử lý và cập nhật bản đồ.

  • Dự án tiêu biểu: Hivemapper, DIMO, XYO.

5.4 Nhóm ngành “hạ tầng năng lượng”: tái tạo, phân tán và minh bạch

5.4.1 Điện năng tái tạo và chia sẻ P2P

  • Vấn đề: Các dự án năng lượng mặt trời cá nhân khó bán điện dư, thiếu hạ tầng ghi nhận.

  • DePIN giải pháp: Mỗi hộ dân có thể bán điện dư qua mạng lưới, thiết bị đo đếm minh bạch on-chain.

  • Dự án tiêu biểu: Powerledger, WePower, SunContract (nền tảng nhưng còn thiếu layer phi tập trung thật sự).

5.4.2 Trạm sạc EV và microgrid

  • Vấn đề: Thiếu trạm sạc EV tại vùng nông thôn hoặc khu vực không được ưu tiên đầu tư.

  • DePIN giải pháp: Ai cũng có thể đầu tư trạm sạc mini, cho thuê năng lượng và nhận token theo thời gian sử dụng thực.

  • Tiềm năng: DePIN + AI + EV sẽ là bộ ba tăng trưởng khủng trong tương lai gần.

5.5 Nhóm ngành “giao thông & logistics”: kết nối chuyển động

5.5.1 Quản lý đội xe thông minh (fleet management)

  • DePIN giải pháp: Thiết bị theo dõi hành trình (OBD, GPS) truyền dữ liệu real-time; hệ thống ghi nhận và thưởng dựa trên đóng góp.

  • Dự án tiêu biểu: DIMO, Drive2Earn (các dự án đang mở rộng sang bảo hiểm).

5.5.2 Dịch vụ giao vận ngang hàng

  • Ý tưởng tiềm năng: Token hóa lực lượng vận chuyển cá nhân (giống Grab nhưng không tập trung), sử dụng smart contract để phân chia phí và quản lý dịch vụ.

5.6 Nhóm ngành “dữ liệu xã hội & hành vi”: hướng đến AI phi tập trung

5.6.1 Dữ liệu huấn luyện AI

  • Vấn đề: LLM và mô hình thị giác máy tính cần hàng triệu dữ liệu ảnh, âm thanh, văn bản – nhưng việc thu thập thiếu minh bạch.

  • DePIN giải pháp: Người dùng chia sẻ dữ liệu hành vi (nếu đồng ý) và được trả thưởng token; đồng thời đảm bảo bảo mật bằng ZK hoặc mã hóa.

  • Dự án tiềm năng: Bittensor, Rejuve (AI + Y tế), DataUnion.

5.7 Tổng quan hệ sinh thái theo nhóm ngành

Nhóm ngành Vấn đề giải quyết Điểm mạnh DePIN Rào cản
Viễn thông Chi phí mở rộng mạng Phân tán dễ triển khai Pháp lý địa phương
Lưu trữ / Điện toán Độc quyền của Big Tech Quy mô và minh bạch Chất lượng không đồng đều
Môi trường / Bản đồ Thiếu dữ liệu địa phương Động lực cộng đồng mạnh Gian lận dữ liệu
Năng lượng Quá tập trung, khó chia sẻ Microgrid dễ nhân rộng Kết nối hạ tầng lưới điện
AI / Dữ liệu hành vi Thu thập thiếu minh bạch Token hóa và bảo mật ZK Vấn đề đạo đức & consent

 

5.8 Lời kết chương

DePIN không phải là một ngành – nó là một cách tiếp cận hạ tầng mới, có thể áp dụng xuyên suốt từ lớp vật lý đến lớp dữ liệu. Điều quan trọng không phải là liệu một ngành có “Web3 hoá” được không, mà là liệu ngành đó có thể “cộng đồng hoá” việc xây dựng và vận hành hay không.

Các chương sau sẽ đi sâu vào từng ngành một – bắt đầu từ ngành đang có số lượng dự án DePIN lớn nhất và đã đi vào sử dụng thực tế: viễn thông và mạng không dây phi tập trung.